‘Hadden ze me dat niet eens eerder kunnen vertellen?!’
Was het blije opwinding of boze verontwaardiging die mij bijkans in het ravijn deed storten? Onzinnige vraag natuurlijk. Beide emoties zijn even gevaarlijk voor een onervaren klimmer als ik. Gewoon blijven opletten. Pas op voor die rotspunt. Uit de weg voor die gorge. Alsmaar rechtdoor. Het levenspad gaat tenslotte niet altijd over Amsterdamse keien …
Met het boek De Katharen. De Overwinning van de Vrijheid van Bram Moerland in de hand, probeerde ik een paar jaar geleden enige heuvels in Zuid-Frankrijk te bedwingen. Maar ik verloor al gauw m’n belangstelling voor deze fysieke uitdaging, zo kreeg die spirituele reisgids zelf me in zijn greep.
Want wat ik las was verbijsterend. Als extra-goed-gereformeerd meisje was de kerkgeschiedenis mij buitengewoon ijverig toegediend. Ook de bijbel zelf was al jong in m’n broekzak beland. De tale Kanaäns was mij vertrouwder dan de grachtengordeltaal.
En die vermeend betrouwbare erfenis werd nu zomaar uit m’n rugzakje geschud en viel op de grond. Of toch niet? Want de woorden uit dat boek van Moerland kwamen me tegelijkertijd ook geheimzinnig vertrouwd voor. Alsof ik juist iets vond, iets kreeg toegestopt voor onderweg. Doe maar fijn in je rugzakje kind, hoorde ik de schrijver fluisteren.
Ik las de leer der vrijheid. Vrijheid. Dat was waar ik mijn hele leven zo naar had verlangd. En nu, al lezend, begreep ik ineens het verschil tussen geloof en gnosis. Een geloof deel je met anderen. Dat is voor iedereen hetzelfde. Daar zit niets van jezelf in.
Maar gnosis, dat innerlijk weten, dat is helemaal van jezelf. Dat is vrijheid.
Logisch dat een instituut als een kerk die leer van de vrijheid niet goed kon gebruiken, want daarmee zou het zorgvuldig opgetaste bouwwerk van aflaat en angst misschien wel voortijdig ineen gezegen zijn.
Ineens begreep ik waarom ik nu zo moederziel alleen zo’n brokkelig bergpad moest gaan. Ik was als het schaapje uit het Thomasevangelie. Dat wegloopdiertje dat helemaal niet terug werd gehaald door de Goede Herder. Die lieve herder lachte het weglopertje juist bemoedigend toe en zei dat dit wezentje hem liever was dan al die kuddedieren die gewoon bij de groep bleven.
Moerland liet mij door deze wonderlijke reisgids een heel ander christendom zien dan de variant die mij was verteld. Waarom maakte dat zo’n indruk? Waarom voelde dat zo vertrouwd?
Omdat dit christendom naadloos aansloot bij mythische verhalen die ik al kende? Want ook Roodkapje moest van het pad af, het bos in. En Dante begint met: ‘Op een dag, toen ik van het pad af raakte ...’
De groepsregels moeten blijkbaar moederziel alleen verlaten worden. Pas dan kom je tot je unieke bestemming. Pas dan kom je medestanders tegen op je nieuwe pad.
Er moet blijkbaar gestorven worden. Sloeg dat soms ook op die mij zo bekende kruisdood? Wat stierf daar aan dat kruis? En wat stond er daarna weer op?
Daar moest ik meer van weten!
Terug in Nederland belde ik Moerland op, met het smoesje dat ik hem wilde interviewen voor zowel een radio- als een tv-programma.
Dat was ook wel zo, maar zo’n microfoon is natuurlijk alleen maar een wapen om m’n privé-nieuwsgierigheid te bevredigen. Ook ga ik er maar altijd van uit dat wat mij ontroert, ook u zal raken.
En dat bleek te kloppen. Bram stapte mijn schattige kerkje binnen, waar het televisieprogramma Het Vermoeden van de Ikon wordt opgenomen en de reacties van de kijkers waren overweldigend. Hij kwam, zag en ontroerde.
Pas toen bedacht Moerland dat wat hij op zijn lever heeft misschien voor meer mensen interessant is dan die hij ontmoet in zaaltjes in het land.
Het resultaat van dat bescheiden inzicht ligt nu voor u. En daar ben ik heel blij om, want het kan niet anders dan dat u hetzelfde gaat overkomen als mij tijdens Het Vermoeden.
Want wat gebeurde er in dat Vermoedenkerkje?
Bram had een voor hem heilige tekst bij zich. Dat hoort bij de formule van het programma. Nu zijn er door de jaren al heel wat prachtige woorden gebracht in dat kleine kerkje, dus was ik al heel wat gewend.
Zodoende was ik op die vroege najaarsmorgen niet verdacht op mijn hevige ontroering, noch op die van Bram Moerland.
‘Het koninkrijk is uitgespreid over de aarde, maar de mensen zien het niet.’
De heilige tekst die Bram kwam afleveren, komt uit het Thomasevangelie en raakte mij, en ook de kijker vol in het gezicht.
Hoe kon dat nu toch zomaar?
Het is moeilijk te zeggen.
Terugkijkend naar de tv-opname, valt hetzelfde gevoel weer in volle koninklijke omvang over me heen, zelfs terwijl het heftigste stukje eruit geknipt is. – Een interviewer hoort ten slotte zelf niet te huilen, nietwaar? De schaar erin dus, zo besloten wij televisiemakers wat besmuikt. –
En nu, bij het lezen van de toelichting van Bram bij het Thomasevangelie, overkomt het me weer. Wat is dat toch? Het zijn tenslotte maar woorden die ik al lezende tot me neem. Waarom raken ze me zo? En waarom herken ik in deze woorden de bewogenheid van ons gesprek in Het Vermoeden?
Woorden zijn tenslotte veel minder van belang dan een ervaring. In den beginne was er ontroering, pas daarna zijn we er woorden aan vuil gaan maken. Maar de woorden die nu voor u liggen, resoneren alsof ze altijd al geklonken hebben. Alsof we ze zelf al doorleefden.
Het boek dat nu voor u ligt bevat alle korte en krachtige uitspraken van het Evangelie van Thomas zoals het is gevonden in Nag Hammadi. Het zijn uitspraken van Jezus.
En Moerland heeft deze uitspraken van commentaar voorzien.
En, als in een kostelijk kookboek, is dat commentaar onontkoombaar geworden. Dit boek is voor mij door zijn precisie, z’n sobere vorm en oneindig rijke inhoud een handboek voor het leven geworden. Een gids voor Eerste Hulp bij Reflectie.
De toon is net als in Thomas zelf, niet belerend en prekend, maar liefdevol en uitnodigend. En ik voel me daarbij thuis. Alsof mijn ziel welkom wordt geheten.
Als lezer voel je dat je de inhoud in wezen altijd al gekend hebt, zoals je met een goed kookboek naast je vaardige handen tot de heerlijkste creaties in staat blijkt te zijn.
Want eigenlijk wisten we al lang dat onze levensweg een spannende zoektocht is naar een verborgen schat en dat het niet aan de orde is om die speurtocht op te geven.
We hadden al weet van die godsvonk in ons, die ons de autonomie geeft om de afspraken van de wereld los te laten, de kudde te verlaten en de bewogenheid van ons eigen hart te laten spreken. Juist op dat individuele pad waarop we trouw zijn aan onszelf zullen we ons verbonden voelen met alles wat er is. Juist daar kunnen we de moed ontwikkelen om zacht en open te zijn naar alles wat zich aandient in het leven.
Dit boek nodigt je uit een angstloze spirituele krijger te worden, opdat de Christus in je voortdurend opnieuw geboren worde.
We wisten dit allemaal wel, maar we waren het weer even vergeten. Het koninkrijk is hier, maar we zien het niet altijd.
En dit Hartelijke Handboek herinnert ons daaraan. Dit praktische meesleep- en omkrulboek wil ons elke dag weer melden waartoe we in staat zijn. Namelijk tot gulheid en geluk, de kern van ons menselijk potentieel.
Geniet er met volle teugen van! De psalmdichter zegt net als ik:
‘Nogmaals zeg ik u: Verheug u!’
Dit is een pagina van www.brammoerland.com